Xuân – Hạ – Thu – Đông hay vào những dịp lễ hội, hội làng, lễ cưới của người H’rê, ngoài cồng chiêng, rượu cần, thì sắc màu thổ cẩm làng Teng có dịp được khoe sắc giữa thiên nhiên, đất trời.
Từ quốc lộ 1A, đoạn qua Thạch Trụ (Mộ Đức, Quảng Ngãi), theo quốc lộ 24 về Kon Tum chừng 25km, rẽ về hướng bắc chừng non cây số là đến làng Teng (xã Ba Thành huyện Ba Tơ). Nằm nép mình dưới chân đèo Lâm, bên dòng sông Liêng hiền hòa, thơ mộng, làng Teng không chỉ nổi tiếng là mảnh đất anh hùng đã đi vào sử sách mà còn được biết đến là làng nghề thổ cẩm với những bộ trang phục độc đáo và tinh tế.
Từ bao đời nay, bằng đôi tay khéo léo của mình, đồng bào dân tộc H’rê nơi đây đã dệt những tấm thổ cẩm sắc màu phong phú, với những hoa văn, họa tiết sống động và trở thành ngôi làng duy nhất ở Quảng Ngãi có nghề dệt thổ cẩm. Theo các già làng ở đây thì hoa văn được thể hiện trên những tấm thổ cẩm của người H’rê rất đa dạng, phong phú và độc đáo
. Nghệ thuật dệt hoa văn này độc đáo ở chỗ là phương pháp kỹ thuật dệt cài hoa văn, chứ không phải là những đường thêu bằng chỉ màu trên nền vải như một số dân tộc khác. Các họa tiết hoa văn của người H’rê rất khiêm nhường, lặng lẽ, các gam màu hòa sắc chung với các màu khác, không rực rỡ, màu mè. Đó là hoa văn biểu hiện sự gần gũi với con người như mây trời, sông suối, núi rừng, nương rẫy…
Trước kia, nguyên liệu để dệt thổ cẩm được lấy từ cây bông đem phơi nắng cho cánh nở bung, sau đó đánh cho tơi xốp rồi kéo thành sợi. Điểm nổi bật dễ nhận thấy ở những bộ trang phục của người H’rê là thường có 2 màu đỏ và đen. Những năm gần đây, sự giao thương giữa miền
xuôi với miền ngược mở ra, người H’rê bắt đầu quen với kiểu ăn mặc mới, dần bỏ sắc phục truyền thống và ăn mặc như người miền xuôi. Nghề dệt thổ cẩm truyền thống cũng từ đó mà mai một dần. Ngoài ra, những tấm thổ cẩm dệt bằng những sợi chỉ màu đa sắc, đường nét trên tấm thổ cẩm có sắc hơn nhưng chỉ qua vài lần giặt là bị phai màu nên thổ cẩm làng Teng có nguy cơ đi vào bế tắc.
Nhằm hỗ trợ việc bảo tồn các di sản văn hóa phi vật thể có nguy cơ mai một, một dự án duy trì nghề dệt thổ cẩm cho làng Teng được Quỹ Hỗ trợ bảo tồn nghệ thuật văn hóa dân gian đang triển khai tại đây. Hiện, có khoảng 30 nghệ nhân của làng đang mở lớp truyền nghề cho gần 100 thiếu nữ. Những khung cửi bắt đầu rộn lên âm thanh của ngày mùa.
Huyện Ba Tơ đang chú trọng khôi phục các làng nghề truyền thống. Mục tiêu của các chương trình quảng bá trên là nghề dệt thổ cẩm của làng Teng tiếp tục duy trì và phát triển, phấn đấu tăng thu nhập cho mỗi hộ gia đình. Thêm nữa, chính quyền địa phương phối hợp với nhà tài trợ đang khẩn trương mở thêm các điểm trưng bày quảng cáo sản phẩm truyền thống này.
Hy vọng, trong tương lai không xa, làng Teng sẽ trở thành điểm du lịch nằm trong tour du lịch phía Nam của tỉnh Quảng Ngãi. Lúc đó, sản phẩm thổ cẩm của làng sẽ trở thành hàng lưu niệm mang đậm tính văn hóa, sẽ đứng vững và sớm vươn ra thị trường.
Thành Chất
