Nếu người ta gọi Indonesia là xứ sở vạn đảo thì Bali lại được gọi là xứ sở vạn ngôi đền, với hơn 20.000 ngôi đền hiện diện khắp nơi. Vẻ đẹp và câu chuyện ngàn năm từ những ngôi đền, cũng chính là niềm tự hào của người Bali trên miền vạn đảo.
Được mệnh danh là “Đảo thần”, “Vùng đất của một ngàn ngôi đền”, “Bình minh của thế giới” hay “Thiên đường nhiệt đới” – Bali đã trở thành một trong những điểm du lịch nổi tiếng nhất ở châu Á. Nhưng có một Bali hoàn toàn tương phản, với nét dịu dàng, đằm thắm, ôm trong mình vẻ thâm trầm, cổ kính từ những khối kiến trúc đền đài – nơi gìn giữ một nền văn hoá đậm đà bản sắc mang phong cách rất riêng của Bali.
Người Bali gọi hòn đảo này là đảo thần. Nơi đây có ngọn núi lửa Agung cao hơn 3.000 mét, được những người theo đạo Hindu tại Bali mệnh danh là trung tâm của thế giới bởi là nơi ngự trị các thần linh đang cai quản hòn đảo. Vì vậy, đa số những người Bali trong khi ngủ, họ hướng đầu quay về núi lửa Agung. Và trong tổng số hơn 3.000 hòn đảo có dân cư của đất nước Indonesia, chỉ Bali mới có đạo Hindu phát triển mạnh nhất và chiếm vị trí độc tôn trên đảo”.
Chính sự phát triển mạnh mẽ của Hindu giáo trên “đảo thần” đã biến vùng đất này thành nơi tập trung của những ngôi đền với lối kiến trúc rất đặc trưng, tạo thành một điểm nhấn đẹp hiện diện ở khắp nơi trên đảo. Xen giữa những khu vực buôn bán sầm uất nhất ở Denpasar, luôn là hình ảnh những ngôi đền của gia đình, đền làng, nằm im lìm bao năm tháng. Dọc bãi biển Kuta, giữa những khách sạn nghỉ dưỡng cao cấp, cũng là hình ảnh những ngôi đền với khối kiến trúc được tác thành từ đá sa thạch, ximăng, gỗ, lá cọ… với những nét chạm trổ, điêu khắc, đắp phù điêu trang trí những môtíp, thần tích quen thuộc của sử thi Ramayana, Mahabharata trong Hindu giáo.
Theo khảo sát, các ngôi đền ở Bali thường xây theo một lối kiến trúc quen thuộc, gồm ba tầng tượng trưng cho ba thế giới: thế giới trần gian, thế giới tâm linh, và thế giới các thánh. Ở chính diện đền, khu trung tâm thường là ba toà tháp cao thờ ba vị thần tối cao của Ấn Độ giáo là thần sáng tạo (Brahma), thần bảo vệ (Vishnu) và thần huỷ diệt (Shiva). Đền thờ thần Shiva thường ở giữa, hai vị thần còn lại ở hai bên, biểu hiện sự thống nhất của ba quá trình tái tạo gồm sáng tạo, huỷ diệt và bảo vệ.
Các ngôi đền Bali thường chia làm hai nhóm chính: đền công và đền của gia đình, dòng họ. Đền công được mọi người trong cộng đồng đóng góp xây dựng và là nơi tôn thờ thần thánh, luôn mang dáng vẻ đồ sộ, nguy nga, thường đi liền với những yếu tố lịch sử như gắn liền với thời trị vì của một vị vua, hay những câu chuyện linh thiêng đã làm nên lý do để người dân đóng góp xây đền. Do được xây dựng với mục đích thờ cúng, nên các nghệ nhân khi xây đền gần như dồn hết tâm huyết, tài nghệ, trí óc sáng tạo của mình vào các chi tiết trang trí, tạo thành những tuyệt tác trong nghệ thuật vẽ, điêu khắc, và kiến trúc xây dựng.
Tình yêu và sự nhạy cảm với cái đẹp của người Bali đã biến hòn đảo này thành thiên đường. Một thiên đường có được không chỉ nhờ xây dựng mà còn do con người biết giữ gìn và tô điểm thêm những nét đẹp mà thiên nhiên đã ban tặng.
Như Anh
